Kattengedrag en onzindelijkheid

Verschenen in Noorderlicht 47

Dit is alweer de 6de aflevering van de serie over kattengedrag en deze keer gaat het over het meest voorkomende probleem dat eigenaren tegenkomen als ze met een kat of meerdere katten leven.

Er is een groot verschil tussen  onzindelijkheid en sproeien. In het kort kun je zeggen, dat je iets onzindelijkheid noemt, als een kat zijn urine of uitwerpselen op een andere plaats deponeert dan in de kattenbak (of buiten). Sproeien is het spuiten van urine tegen (meestal) vertikale voorwerpen waarbij een kat zijn staart meestal trillend rechtop houdt. Niet alleen zien deze 2 problemen er heel anders uit, ze worden ook veroorzaakt door hele verschillende problemen. Deze aflevering over kattengedrag bestaat dan ook uit deze twee delen. Voordat ik in ga op onzindelijkheid en sproeien moet ik u er nog op wijzen, dat de allereerste actie die u  uitvoert om mogelijke onzindelijkheid aan te pakken, een bezoekje aan de dierenarts moet zijn. Het is immers zinloos om het gedrag van uw kat te veranderen als het probleem door bijvoorbeeld blaasontsteking wordt veroorzaakt. Alle erkende gedragstherapeuten zullen ook minimaal de uitslag van urineonderzoek van uw kat willen inzien, voordat er een therapiemethode voor uw probleem wordt geadviseerd. 

ONZINDELIJKHEID
Er zijn veel redenen waarom een kat onzindelijk gedrag vertoont, maar deze hebben eigenlijk een grote gemeenschappelijkheid: Er is meestal iets aan de hand met de kattenbak. Ik geef hier een beknopte opsomming van de zaken die mis kunnen zijn. Verder in de tekst ga ik er per onderwerp dieper op in: De katten bak is te klein of vies, het grit is niet goedgekeurd, de bak bevalt niet, het zijn er te weinig, de bak staat op een verkeerde plek of heeft een verkeerde vorm, kortom heeft u een kat (of meerdere) die onzindelijk gedrag vertonen, ga dan eens na of één van de volgende situaties bij u van toepassing zijn. Een kat kan er namelijk wel voor kiezen om een kattenbak niet te gebruiken, maar hij kan niet eindeloos zijn plas ophouden.

• De kattenbak is te klein
  Als mensen voor hun kitten een kattenbak kopen dan is een kattenbak al snel groot genoeg.  Maar elk kitten wordt al snel een volwassen kat en zeker als je een Noorse Boskat  ziet worstelen in een veel te kleine kattenbak, dan kan iedereen zich voorstellen, dat de kat een andere plek zoekt. Om het juiste formaat kattenbak vast te stellen, moet u het formaat van een volwassen kat nemen en ervoor zorgen dat die zich lekker kan uitrekken. Als uw kat dat in zijn kattenbak kan, is de maat goed.
   

• De bak is vies
  Katten zijn uiterst hygiënisch. Er zijn katten die absoluut niet op een kattenbak willen, die al is gebruikt. Gelukkig zijn er ook katten wat minder kritisch of kunnen hun urine buiten kwijt. Zorg er dus voor dat de kattenbak schoon genoeg is. Over het algemeen moet u elke dag even de troep eruit scheppen en één keer per week de hele inhoud vervangen en de bak schoonmaken met bijvoorbeeld chloor. Als u merkt dat de bak naar urine blijft ruiken en u hem niet meer goed schoon kunt krijgen, vervang hem dan een keer.
   

• De kattenbak staat op een verkeerde plek
  Katten zijn erg gesteld op rust en privacy, vooral als ze gebruik maken van de kattenbak. Staat de kattenbak in uw huis op een plek, waar veel mensen langslopen of waar iedereen de kat kan zien, dan vindt een kat het mogelijk niet prettig om deze bak te gebruiken. Wil uw kat de bak niet gebruiken, probeer het dan eens op een andere plek.
   

• Te weinig kattenbakken
  Natuurlijk bent u dol op katten. Misschien bent u wel besmet met het Noorse Boskattenvirus en lopen er een heel stel Noren door uw huis. Bedenk dan dat sommige katten de kattenbak niet met elkaar willen delen. Soms bewaakt één van uw katten zelfs één of meerdere bakken, zodat een andere kat er niet heen durft. Hanteer bij meerdere katten het aantal katten plus één en zet deze op verschillende plekken in uw huis. Hebt u meerdere verdiepingen, zet er dan ook één of meer boven. Zo voorkomt u dat sommige katten de bak niet durven te gebruiken. Dit risico is overigens veel minder als uw katten het allemaal goed met elkaar kunnen vinden en zorggedrag naar elkaar vertonen (elkaar wassen, samen slapen, etc.). Ze zijn dan ook meestal wel bereid om hun toilet met elkaar te delen.
   

• De bak is verkeerd
  Veel mensen geven de voorkeur aan een kattenbak met een deksel. Zo ruik je de urine minder en soms geeft het ook minder rommel. Zou uw kat daar ook zo over denken? Vieze geurtjes blijven inderdaad voor een groot deel onder het deksel hangen en sommige katten weigeren om de bak dan te gebruiken. Haal het deksel er maar eens af, als dit bij u het geval is. De kans bestaat dat uw kat de bak ineens veel aantrekkelijker vindt.
   

• Het grit bevalt niet
  Er zijn veel soorten kattengrit in de handel. Soms grof of zo fijn als zand. Soms met een geurtje (babypoeder bijvoorbeeld), van goedkoop tot duur. Hebt u al eens uitgeprobeerd waar uw kat de voorkeur aan geeft? Dit kunt u doen door tegelijkertijd in verschillende bakken (afwasteiltje kan ook) verschillende soorten grit te gebruiken. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat de meeste katten de voorkeur geven als grit dat op zand lijkt (net als in de natuur), klontvormend is en geen toegevoegde geurtjes bevat. Maar ik ken ook katten die graag krantenpapier in hun toilet vinden. U merkt vanzelf welk grit uw kat het liefst gebruikt.
   

• Kattenbak en voer/water staan naast elkaar
  Veel mensen hebben de kattenbak in de keuken staan. Zorg ervoor dat water- en voerbakjes minstens een meter van de kattenbak af staan. U eet ook liever niet op het toilet en dat is bij een kat niet anders. Als zijn voerbakje te dicht bij de kattenbak staat, zal hij lekker blijven eten, maar de kattenbak niet meer gebruiken.

SPROEIEN
Sproeien is heel wat anders dan onzindelijkheid, maar het ruikt net zo smerig. In één van de vorige afleveringen (communicatie)  heeft u al kunnen lezen dat katten hun geur op belangrijke plekken in hun territorium kunnen afzetten. Urine sproeien tegen vertikale voorwerpen is voor een kat een normale manier om te zeggen dat hij/zij op een bepaald moment op die plek was. Een kat hiervoor straffen helpt nooit, want hij zou het niet begrijpen. Soms kan het sproeien vreselijke vormen aannemen. Vaak is er dan meer aan de hand dan alleen markeren. U moet dan denken aan een territoriumprobleem. Dit komt voor als er meer poezen in uw huis wonen en ze kunnen het niet al te goed met elkaar vinden. Het komt ook voor dat de kat van de buren tegen uw voordeur sproeit. Wij ruiken dat binnen niet, maar uw kat wel en die is beslist van mening dat de voordeur tot zijn territorium hoort en zal onmiddellijk zijn eigen geur op de voordeur zetten. Het is ook mogelijk dat een kat sproeit als hij angstig is. Het ruiken van zijn eigen urine geeft een vertrouwd gevoel en daarmee is het meteen duidelijk dat sproeien helpt om zich beter te voelen. In veel gevallen zal castratie of sterilisatie helpen, maar niet altijd. Het is overigens een misverstand om te denken dat alleen katers kunnen sproeien, poezen kunnen er ook wat van.
Plekken waar een kat heeft gesproeid of gewoon heeft geplast, kunt u het beste schoonmaken met een middel dat niet te sterk ruikt en eiwitten oplost. De eiwitten uit de urine veroorzaken de penetrante geur. Het beste werkt het als u groene zeep of Biotex groen gebruikt. Er zijn ook speciale schoonmaakmiddelen hiervoor in de handel (Ecodor bijv.) waarmee ook goede resultaten worden gehaald. Het voorkomen van een sterke geur is van belang omdat u moet voorkomen, dat de kat over de geur van het schoonmaakmiddel zijn eigen geur gaat zetten.
Als u op de plek die een kat gebruikt om te plassen of te sproeien een bakje met voer of water neerzet, zal de kat het op die plek meestal niet meer doen (concurrerende prikkel).
Natuurlijk zijn er ook huishoudens waar de katten geen  onzindelijkheid of sproeigedrag vertonen. Soms delen meerdere katten heel lief 1 kattenbak met deksel, maar als bovenstaande problemen u bekend voorkomen, dan heeft u vast wel iets aan deze algemene informatie.
Heeft u ernstige problemen met het gedrag van uw kat of vertoont uw kat abnormaal gedrag, neem dan contact op met een gediplomeerd gedragstherapeut voor katten. Probleemgedrag betekent immers meestal dat er iets mis is in de leefomgeving van uw kat en wie wil dat nu niet verbeteren.

In het volgende Noorderlicht verschijnt de laatste aflevering van deze serie over kattengedrag. In die aflevering zullen enkele kleine onderwerpen aan de beurt komen die nog niet behandeld zijn.